Trong thời đại chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, trí tuệ nhân tạo (AI) nói chung và ChatGPT nói riêng đang dần trở thành công cụ hỗ trợ hữu ích trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả hoạt động công vụ. Việc ứng dụng công nghệ này có thể mang lại nhiều lợi ích trong cải cách hành chính, nâng cao hiệu quả phục vụ người dân, giúp tối ưu hóa quy trình xử lý công việc và hỗ trợ ra quyết định dựa trên phân tích dữ liệu. Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, việc sử dụng ChatGPT trong khu vực công cũng đặt ra không ít thách thức, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến đạo đức, trách nhiệm và bảo mật thông tin.

Trước hết, có thể thấy rằng việc áp dụng ChatGPT vào hoạt động công vụ sẽ góp phần nâng cao hiệu suất làm việc và giảm tải cho đội ngũ cán bộ, công chức. Công cụ này có thể hỗ trợ soạn thảo văn bản, tổng hợp báo cáo, phân tích dữ liệu và cung cấp thông tin một cách nhanh chóng, giúp tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai, việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo có thể hỗ trợ mạnh mẽ trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong công tác quản lý khoa học - công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ. Chẳng hạn, ChatGPT có thể giúp các cán bộ chuyên môn nhanh chóng tổng hợp các văn bản chính sách về KH&CN, cung cấp thông tin tham khảo khi xây dựng các kế hoạch, đề án nghiên cứu khoa học cấp tỉnh. Việc sử dụng AI trong quá trình đánh giá tác động công nghệ, phân tích xu hướng nghiên cứu cũng có thể giúp Sở có cái nhìn toàn diện hơn khi đề xuất các định hướng phát triển KH&CN phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, việc sử dụng ChatGPT trong khu vực công cũng đặt ra không ít thách thức. Một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất là nguy cơ sai lệch thông tin. ChatGPT được đào tạo trên dữ liệu có sẵn và không phải lúc nào cũng cung cấp câu trả lời chính xác. Nếu không có sự kiểm duyệt từ cán bộ công chức, thông tin sai lệch có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác quản lý nhà nước, thậm chí làm suy giảm niềm tin của người dân vào cơ quan công quyền. Do đó, việc kiểm tra, xác minh thông tin trước khi sử dụng là yêu cầu bắt buộc đối với mọi ứng dụng AI trong lĩnh vực hành chính công.

Một rủi ro khác là bảo mật thông tin trong khu vực công. Hiện nay, trong quá trình triển khai các nhiệm vụ khoa học - công nghệ, Sở KH&CN thường tiếp nhận nhiều đề tài nghiên cứu, sáng chế, dữ liệu thử nghiệm… Nếu không kiểm soát tốt, việc nhập các dữ liệu này vào ChatGPT có thể gây rò rỉ thông tin quan trọng. Chẳng hạn, nếu một cán bộ vô tình nhập nội dung một đề tài nghiên cứu chưa công bố vào ChatGPT để tìm gợi ý, hệ thống có thể lưu trữ hoặc sử dụng thông tin này trong tương lai, làm mất tính bảo mật của công trình nghiên cứu. Do đó, một nguyên tắc quan trọng khi sử dụng ChatGPT là không nhập các dữ liệu nhạy cảm, không công khai vào hệ thống AI

Ngoài ra, ChatGPT cũng có thể tạo ra thiên vị thuật toán và ảnh hưởng đến tính công bằng trong các hoạt động KH&CN. Ví dụ, nếu sử dụng AI để hỗ trợ đánh giá các đề tài nghiên cứu, hệ thống có thể vô tình ưu tiên những lĩnh vực có nhiều dữ liệu hơn (chẳng hạn công nghệ thông tin, tự động hóa) trong khi bỏ qua những lĩnh vực ít dữ liệu hơn (như khoa học xã hội, bảo tồn tri thức bản địa). Điều này có thể dẫn đến sự mất cân bằng trong định hướng phát triển KH&CN của tỉnh. Vì vậy, cần có sự giám sát của con người, không để AI quyết định thay cho các hội đồng chuyên gia.

Một câu hỏi lớn được đặt ra là khi ChatGPT đưa ra thông tin sai, ai sẽ chịu trách nhiệm? Trong khu vực công, trách nhiệm giải trình là nguyên tắc quan trọng, do đó, AI không thể thay thế hoàn toàn con người trong các quyết định hành chính. Cán bộ công chức phải là người chịu trách nhiệm cuối cùng về mọi nội dung do AI hỗ trợ tạo ra. Điều này đòi hỏi các cơ quan nhà nước phải có cơ chế giám sát rõ ràng, đảm bảo rằng AI chỉ đóng vai trò công cụ hỗ trợ, không phải là người ra quyết định chính thức.

Từ những vấn đề trên, để tận dụng hiệu quả ChatGPT trong hoạt động công vụ mà vẫn đảm bảo đạo đức và trách nhiệm, cần có các nguyên tắc và giải pháp phù hợp. Trước hết, cán bộ công chức phải là người kiểm soát và chịu trách nhiệm về nội dung do AI tạo ra, không hoàn toàn phụ thuộc vào ChatGPT trong các quyết định quan trọng. Bên cạnh đó, Sở cần ban hành hướng dẫn nội bộ về việc sử dụng AI, trong đó quy định rõ những nội dung nào có thể sử dụng ChatGPT, những dữ liệu nào cần bảo mật tuyệt đối.

Một giải pháp quan trọng khác là tăng cường kiểm duyệt nội dung AI tạo ra. Nếu triển khai chatbot AI để tư vấn doanh nghiệp, cần thiết lập cơ chế phản hồi từ chuyên viên phụ trách để đảm bảo rằng thông tin cung cấp là chính xác và phù hợp với chính sách hiện hành. Đồng thời, cần tổ chức các khóa đào tạo về AI cho cán bộ công chức, giúp họ hiểu rõ lợi ích, rủi ro của công nghệ này và biết cách ứng dụng một cách hiệu quả.

Việc ứng dụng ChatGPT và AI vào hoạt động công vụ tại Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Lào Cai là một hướng đi cần thiết trong bối cảnh chuyển đổi số. Nếu được triển khai hợp lý, công nghệ này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả làm việc, hỗ trợ doanh nghiệp và cải thiện chất lượng phục vụ người dân. Tuy nhiên, để đảm bảo tính chính xác, bảo mật và công bằng, việc sử dụng ChatGPT cần được kiểm soát chặt chẽ, với sự giám sát của con người và các cơ chế đánh giá minh bạch.

Để triển khai ChatGPT trong công công vụ tại tỉnh Lào Cai, cần đảm bảo an toàn thông tin, và tăng cường đào tạo cán bộ về công nghệ AI. Nếu thực hiện tốt các nguyên tắc này, AI sẽ trở thành một công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp phát triển nền khoa học - công nghệ của tỉnh theo hướng hiện đại, hiệu quả và minh bạch hơn.

Ngọc Nhân