1. Công tác chỉ đạo, điều hành

Tỉnh ủy ban hành Đề án xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020; Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành kết luận số 71-KL/TU ngày 24/3/2016 về cơ chế hỗ trợ thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2016-2020. UBND tỉnh đã tổ chức Hội nghị tổng kết 5 năm Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2011 – 2015; đề ra nhiệm vụ và giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả Chương trình giai đoạn 2016 - 2020; đánh giá kết quả năm 2015, triển khai nhiệm vụ năm 2016; tuyên dương, khen thưởng các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới năm 2015.

Tổ chức các đoàn công tác của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tỉnh tiến hành kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới tại một số huyện, xã. Chỉ đạo các huyện, thành phố xây dựng kế hoạch thực hiện 5 nhiệm vụ trọng tâm năm 2016 và cả giai đoạn 2016 - 2020; Tổ chức phát động làm đường giao thông nông thôn, vệ sinh môi trường, phát triển sản xuất...

Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức Hội nghị triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững năm 2016; xây dựng kế hoạch, chương trình công tác, quy chế hoạt động Ban Chỉ đạo, giai đoạn 2016 - 2020; Quyết định kiện toàn phân công lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể, các Công ty, Doanh nghiệp, Ngân hàng giúp đỡ các xã xây dựng nông thôn mới tỉnh Lào Cai, giai đoạn 2016 - 2020.

Ban hành Bộ Tiêu chí “Thôn nông thôn mới” và “Thôn kiểu mẫu”; ban hành Quyết định quy định về phong trào thi đua "Lào Cai xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững” giai đoạn 2016-2020

Phân bổ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, vốn đầu tư phát triển, vốn sự nghiệp thuộc Chương trình xây dựng nông thôn mới năm 2016.

Ban hành kế hoạch, phân bổ danh mục, kinh phí cho các xã đăng ký hoàn thành xây dựng nông thôn mới năm 2016; các văn bản chỉ đạo các huyện, thành phố, các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh tập trung triển khai thực hiện chương trình.

2. Công tác tuyên truyền, vận động

Ban Chỉ đạo tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 70/KH-BCĐ ngày 16/3/2016 về tuyên truyền Chương trình xây dựng nông thôn mới, giai đoạn 2016-2020, đồng thời chỉ đạo các cơ quan trong khối tuyên truyền, tăng thời lượng các tin bài, phóng sự về các hoạt động xây dựng nông thôn mới của tỉnh trên các phương tiện thông tin đại chúng. Mặt trận Tổ quốc tỉnh phát động cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” với nhiều hình thức phong phú và đa dạng như: Đoàn kết tham gia phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững; đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, chăm lo sự nghiệp giáo dục, phát triển nguồn nhân lực; đoàn kết chấp hành pháp luật, đảm bảo an ninh trật tự xã hội; bảo vệ môi trường…; các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh đã chủ động đồng loạt tổ chức các hoạt động thiết thực tại các huyện, các xã để vận động, tuyên truyền nhân dân hưởng ứng làm đường giao thông nông thôn, vệ sinh môi trường, đào hố rác, xây dựng mô hình nhà sạch, vườn đẹp,...; các mô hình làm đường giao thông nông thôn, hiến đất làm trường học, cá nhân tiêu biểu trong các mô hình phát triển sản xuất. Các tin, bài trên được phát bằng tiếng Việt và được biên dịch ra tiếng Mông, Dao, Dáy phát sóng trên phát thanh, truyền hình Lào Cai.

Ngoài ra, Văn phòng điều phối nông thôn mới tỉnh đã in ấn và phát hành 2.000 cuốn bản tin tuyên truyền nông thôn mới cho Ban Chỉ đạo các cấp về công tác lãnh, chỉ đạo của Trung ương, của tỉnh, gương người tốt việc tốt, các hoạt động tại cơ sở để cho cán bộ, nhân dân biết hưởng ứng thực hiện.

3. Kết quả thực hiện 05 nhiệm vụ trọng tâm

3.1. Phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân

Được xác định là mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng xuyên suốt trong quá trình triển khai Chương trình xây dựng nông thôn mới; 6 tháng đầu năm 2016 sản xuất nông nghiệp tuy gặp nhiều khó khăn, như rét đậm, rét hại, kèm theo mưa tuyết trên diện rộng, cùng với thời tiết khô hanh đã ảnh hưởng lớn đến tình hình sản xuất, nông lâm nghiệp trên địa bàn tỉnh. Song, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh uỷ, HĐND và UBND tỉnh, cùng với sự cố gắng của các cấp, các ngành và của bà con nhân dân trong tỉnh khẩn trương khắc phục hậu quả, hạn chế thiệt hại. Trong 6 tháng đầu năm, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp đạt 2.344.181 triệu đồng, bằng 102,5% so CK (theo giá so sánh 2010), trong đó: Giá trị ngành nông nghiệp đạt 2.071.664 triệu đồng, bằng 104% so CK (gồm sản xuất trồng trọt 1.198.796 triệu đồng, chăn nuôi 848.563 triệu đồng, dịch vụ nông nghiệp 24.285 triệu đồng); giá trị ngành lâm nghiệp đạt 176.126 triệu đồng, bằng 81% so CK (gồm trồng và nuôi rừng 50.191 triệu đồng, khai thác gỗ và lâm sản 89.021 triệu đồng, dịch vụ lâm nghiệp 36.914 triệu đồng); giá trị ngành thủy sản đạt 96.391 triệu đồng, bằng 125,3% so CK (gồm khai thác thủy sản 663 triệu đồng, nuôi trồng thủy sản 94.947 triệu đồng, sản xuất giống thủy sản 781 triệu đồng). Công tác vệ sinh an toàn thực phẩm được tăng cường tạo sản phẩm an toàn thông qua việc kiểm soát tốt các khâu trong quá trình sản xuất hoặc các chương trình sản xuất chè, rau,... theo tiêu chuẩn VietGAP; các mô hình liên kết sản xuất và sản xuất theo chuỗi tạo thành vùng sản xuất hàng hóa tiếp tục phát triển ổn định, như vùng chuối, dứa, lúa chất lượng,...; các công tác khuyến nông, cung ứng vật tư nông nghiệp, thủy lợi, thủy sản, phòng chống thiên tai được thực hiện tốt, đảm bảo yêu cầu cho phục vụ sản xuất và kế hoạch đặt ra.

Nhằm tăng giá trị trên một đơn vị diện tích canh tác, nâng cao thu nhập cho người dân, ngành nông nghiệp đã tích cực chỉ đạo các địa phương trong tỉnh đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tạo bước đột phá trong lĩnh vực nông nghiệp của tỉnh: toàn tỉnh hiện có khoảng 415,6 ha diện tích sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Trong đó: 14,6 ha rau; 65,6 hoa; 22,8 ha dược liệu; 287,6 ha cây ăn quả (cây ăn quả ôn đới 5,6 ha, nhiệt đới 282 ha) và 25 ha chè. Hiện nay, các huyện, thành phố đang tiếp tục triển khai thực hiện phấn đấu hết năm 2016 đạt 590 ha diện tích sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

3.2. Xây dựng đường giao thông nông thôn gắn với duy tu, bảo dưỡng các công trình cơ sở hạ tầng nông thôn sau đầu tư

Để triển khai thực hiện phong trào thi đua làm đường giao thông nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới năm 2016, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 37/KH-UBND ngày 05/02/2016 về việc tổ chức thực hiện Lễ ra quân xây dựng đường giao thông nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới đầu năm 2016. Phong trào thi đua được nhân dân các địa phương nhiệt tình hưởng ứng và tổ Lễ ra quân thiết thực, hiệu quả theo đúng kế hoạch.

Trong 6 tháng đầu năm 2016, toàn tỉnh đã triển khai thực hiện được 171,04 km đường giao thông nông thôn (tăng 8,2 km so với cùng kỳ), trong đó bê tông xi măng là 89,17 km, (tăng 2,1 km so với cùng kỳ); 38,22 km rải cấp phối (tăng 4,1 km so với cùng kỳ); 43,65 km đường mở mới (tăng 02 km so với cùng kỳ); Lũy kế đến nay toàn tỉnh thực hiện được 2.654,17km, bao gồm: Đường BTXM 1.437,57 km; đường cấp phối (CP) 658,65 km; mở mới (MM) 557,95 km.

Chương trình phát triển đường giao thông nông thôn đã được các cấp uỷ đảng, chính quyền quan tâm chỉ đạo, đặc biệt là vai trò chỉ đạo cụ thể của các xã, thôn bản đã làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia. Mặc dù còn nhiều khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện, nhất là khâu khai thác và vận chuyển vật liệu, nhưng 9/9 huyện, thành phố đã tích cực triển khai thực hiện.

3.3. Xây dựng nếp sống văn hóa, giữ gìn bản sắc dân tộc

Việc xây dựng nếp sống mới, duy trì, phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc luôn được coi trọng và chỉ đạo quyết liệt; tiếp tục đẩy mạnh phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” nhằm nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật và các quy định về văn hóa của người dân nông thôn; xây dựng, củng cố và phát triển hệ thống các thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở, tạo điều kiện để người dân ở nông thôn nâng cao mức hưởng thụ, tham gia hoạt động và sáng tạo văn hóa; nâng cao chất lượng phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Thôn bản văn hóa”, thực hiện các tiêu chí phát triển văn hóa nông thôn mới cấp xã; xây dựng con người, gia đình, cộng đồng nông thôn và môi trường văn hóa nông thôn lành mạnh, phong phú, giàu bản sắc văn hóa dân tộc, tạo động lực thúc đẩy phát triển xã hội khu vực nông thôn.

Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch đã chủ động ban hành Kế hoạch số 03/KH-SVHTTDL ngày 16/02/2016 về triển khai thực hiện phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa năm 2016; Kế hoạch số 26/KH-SVHTTDL ngày 26/02/2016 việc triển khai thực hiện tiêu chí số 6 (Cơ sở vật chất văn hóa) và 16 (Văn hóa) trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Sau khi ban hành kế hoạch cơ quan thường trực đã chỉ đạo phòng chuyên môn hướng dẫn các huyện, xã đẩy mạnh công tác tuyên truyền và triển khai thực hiện tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới; duy trì, phát huy tiêu chí số 6 và 16 đối với 21 xã đạt chuẩn dựng nông thôn mới giai đoạn 2011-2015, trong đó tập trung vào 11 xã đăng ký hoàn thành xây dựng nông thôn mới năm 2016, và 30 xã đăng ký hoàn thành đến năm 2020.

3.4. Cải tạo vệ sinh môi trường nông thôn

Xác định đây là nội dung khó khăn và phải thực hiện thường xuyên và lâu dài, vì vậy ngay từ đầu năm Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững tỉnh, đã tập trung chỉ đạo, phân công Sở Y tế là cơ quan thường trực. Căn cứ vào nhiệm vụ được phân công cơ quan thường trực đã phối hợp với các đơn vị liên quan, các huyện, thành đã chủ động triển khai thực hiện phong trào thi đua “Vệ sinh môi trường nông thôn”, đồng thời hướng dẫn các xã xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện, phân công cán bộ phụ trách các thôn, bản, hướng dẫn, vận động các hộ gia đình làm nhà tiêu, chuồng nuôi nhốt gia súc hợp vệ sinh, duy tu bảo dưỡng các công trình... Các cơ quan, đoàn thể các huyện, thành phố được phân công phụ trách các tiêu chí đã chủ động xây dựng kế hoạch, ban hành các văn bản hướng dẫn cơ sở phối hợp tổ chức thực hiện, tổ chức nhiều hoạt động thiết thực như: khơi thông cống rãnh, duy trì tổ thu gom rác thải; tổ chức "Ngày thứ 7 tình nguyện", “Ngày chủ Nhật xanh”, làm mới nhà vệ sinh, chuồng nuôi nhốt gia súc, đào hố chứa rác...

Kết quả thực hiện 6 tháng đầu năm 2016: làm mới được 1.451 nhà tiêu hợp vệ sinh; 2.812 chuồng trại gia súc, gia cầm; tổ chức 1465 buổi vệ sinh đường ngõ xóm; thu gom 3.303m3 rác thải.

Tuy nhiên, một bộ phận trong cộng đồng dân cư còn tư tưởng trông chờ ỷ lại, chưa tích cực tham gia và hưởng ứng phong trào chung sức xây dựng nông thôn mới. Do nhận thức, thói quen, điều kiện kinh tế của đồng bào dân tộc nhất là các xã vùng cao còn gặp nhiều khó khăn, nên tỷ lệ hoàn thành các chỉ tiêu về vệ sinh môi trường còn thấp.

3.5. Giữ gìn an ninh trật tự nông thôn

Cơ quan Thường trực đã ban hành kế hoạch số 285/KH-CAT-PV28 ngày 10/3/2016 về công tác đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, xây dựng nông thôn mới năm 2016; phối hợp với các sở, ban, ngành đoàn thể và địa phương tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia bảo vệ an ninh biên giới, đảm bảo an ninh nông thôn, an ninh xã hội. Phối hợp tổ chức 2.423 buổi tuyên truyền với 189.891 lượt người tham gia, trong đó tập trung cho công tác tuyên truyền bầu cử Quốc Hội và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021, qua đó nhân dân đã cung cấp 619 nguồn tin, trong đó, có 371 nguồn tin có giá trị giúp lực lượng công an điều tra, giải quyết 178 vụ việc, bắt 121 đối tượng, thu hồi tài sản trị giá trên 487 triệu đồng; vận động nhân dân giao nộp 439 khẩu súng tự chế. Từ việc chủ động trong trong công tác tuyên truyền, phòng chống, do vậy, 6 tháng đầu năm 2016 tình hình an ninh chính trị - trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh cơ bản được giữ vững và ổn định.

Tuy nhiên, an ninh trong vùng dân tộc thiểu số vẫn còn diễn biến phức tạp như tai, tệ nạn xã diễn biến phức tạp; tình trạng đồng bào dân tộc thiểu số xuất cảnh trái phép sang Trung Quốc lao động làm thuê vẫn còn diễn ra. Các cơ quan chức năng đã tiếp nhận 396 lượt công dân, nhận 493 đơn, thư của nhân dân, nội dung liên quan đến đền bù, giải phóng mặt bằng và các chế độ chính sách liên quan đến đất đai một số dự án trên địa bàn tỉnh. 

4. Lãnh đạo các cơ quan, đơn vị giúp đỡ xã xây dựng nông thôn mới

Đổi mới và nâng cao hiệu quả trong công tác giúp đỡ xã xây dựng nông thôn mới, tỉnh đã kiện toàn và phân công bổ sung các Công ty, Doanh nghiệp, Ngân hàng cùng giúp đỡ các xã, đặc biệt là các xã dự kiến hoàn thành năm 2016 và giai đoạn 2016 - 2020; trên cơ sở đó lãnh đạo được phân công giúp đỡ xã đã xây dựng kế hoạch, chương trình công tác, tập trung thực hiện và đôn đốc các xã đẩy mạnh thực hiện 05 nhiệm vụ trọng tâm do tỉnh phát động, tổ chức tuyên truyền vận động cùng nhân dân tham gia thực hiện vệ sinh môi trường, thu gom rác thải, làm nhà vệ sinh, chỉnh trang nhà cửa, trồng cây xanh, tham gia tích cực vào lễ phát động làm đường giao thông nông thôn đầu năm 2016... đặc biệt trong dịp Tết Nguyên đán, các đơn vị đều chúc Tết và trao quà, thăm hỏi các gia đình chính sách, gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và động viên cho các em học sinh nghèo học giỏi bằng tiền và hiện vật. Một số đơn vị tiêu biểu như: Cục Hải Quan đã mời các y, bác sỹ tuyến Trung ương đến khám, chữa bệnh và cấp thuốc miễn phí, đồng thời tặng 170 suất quà cho các hộ nghèo, hỗ trợ kinh phí cho nhân dân làm 20 nhà vệ sinh tại xã Sử Pán - huyện Sa Pa, tổng trị giá trên 200 triệu đồng; Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ làm 06 ngôi nhà rột nát; Sở Tài chính huy động hỗ trợ trên 100 tấn xi măng, Tỉnh đoàn tham gia san xây dựng 12 nhà văn hóa thôn, trao quà cho các hộ gia đình chính sách với tổng trị giá trên 01 tỷ đồng...

5. Kết quả thực hiện đối với 11 xã dự kiến hoàn thành năm 2016

Để chủ động trong công tác chỉ đạo xây dựng nông thôn mới tại các xã dự kiến hoàn thành trong năm 2016, Ban Chỉ đạo nông thôn mới tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan và UBND các huyện, thành phố tiến hành kiểm tra, rà soát 30 xã dự kiến hoàn thành giai đoạn 2016 - 2020, trong đó đã lựa cho 11 xã có khả năng hoàn thành nông thôn mới năm 2016, gồm các xã (Lùng Vai - Mường Khương; Bản Qua, Mường Vi - Bát Xát; Khánh Yên Thượng, Khánh Yên Hạ, Khánh Yên Trung - Văn Bàn; Na Hối - Bắc Hà; Xuân Giao, Sơn Hà - Bảo Thắng; Sín Chéng, Mản Thẩn - Si Ma Cai), trong đó có 5 xã chuyển tiếp từ năm 2015 và 6 xã đăng ký năm 2016; tổng kinh phí khái toán đầu tư cho các xã là 97 tỷ đồng, trong đó ngân sách tỉnh 71 tỷ đồng, còn lại là ngân sách của huyện, xã thực hiện và huy động nội lực trong nhân dân.

Qua kiểm tra tại cơ sở cho thấy, các huyện, xã đang tập trung chỉ đạo với tinh thần quyết tâm cao, cụ thể là các danh mục đã được UBND tỉnh giao chuẩn bị bị đầu tư đến nay cơ bản đã hoàn thiện thụ tục hồ sơ, báo cáo cáo kinh tế kỹ thuật, một số danh mục đang được thi công như: Đường giao thông, Nhà Văn hóa, nghĩa trang, bãi rác..., đặc biệt là các tiêu chí thuộc về nhân dân phải thực hiện như về: thu nhập, hộ nghèo, nhà ở, vệ sinh môi trường đang được nhân dân tích cực triển khai nhanh; qua theo dõi, tổng hợp các huyện tổ chức thực hiện tốt và thường xuyên vận động nhân dân thực hiện như huyện: Si Ma Cai, Văn Bàn, Bảo Thắng, Bát Xát...

6. Đối với “Thôn nông thôn mới” và “Thôn kiểu mẫu”

Sau khi UBND tỉnh ban hành Quyết định Quy định Bộ tiêu chí, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận và tổ chức công bố “Thôn nông thôn mới” đối với các xã chưa hoàn thành và “Thôn kiểu mẫu” đối với các xã đã hoàn thành trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2016 - 2020. Trên cơ sở đó, các huyện, thành phố, các xã tập trung tuyên truyền đến nhân dân. Các thôn, bản căn cứ vào tiêu chí ban hành tổ chức họp thôn triển khai nội dung và đăng ký với UBND các xã.

Đến nay đã có 9/9 huyện hoàn thành việc đăng ký “Thôn kiểu mẫu” và “Thôn nông thôn mới”: gồm 196 thôn, trong đó có 30 thôn kiểu mẫu, 166 thôn nông thôn mới. Qua kiểm tra tại một số xã cho thấy, sau khi đăng ký, các thôn đang tập trung chỉ đạo, vận động nhân dân thực hiện.

3. Đánh giá 21 xã đã được công nhận hoàn thành nông thôn mới

Đến hết năm 2015, toàn tỉnh đã có 21 xã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới; qua kiểm tra, theo dõi cho thấy đời sống vật chất, tinh thần nhân dân của các xã đều được nâng cao, thu nhập bình quân đầu người của các xã đều tăng theo từng năm (Bình quân của 21 xã là 22,5 triệu đồng) một số xã như Vạn Hòa, Văn Sơn, Quang Kim đạt 25,9 triệu đồng;

Tuy nhiên, 21 xã được công nhận đạt chuẩn xã nông thôn mới mới đạt ở mức tối thiểu, do vậy vẫn còn một số tiêu chí như: môi trường, thu nhập, an ninh trật tự xã hội, đạt nhưng chưa bền vững.

7. Công tác kiểm tra, giám sát

Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã thành lập Đoàn giám sát tại Quyết định số 187/QĐ-TU về việc thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới đối với Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện Si Ma Cai và cá nhân đồng chí Bí thư Huyện ủy, Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện. Thường trực Ban Chỉ đạo tỉnh, lãnh đạo các Sở, ban, ngành đoàn thể tỉnh, Văn phòng điều phối nông thôn mới tỉnh trực tiếp xuống cơ sở chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra tình hình thực hiện; phối hợp với Ban Chỉ đạo các huyện, thành phố kịp thời tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, đề xuất sửa đổi cơ chế chính sách và hướng dẫn thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới cho phù hợp.

Thông qua công tác kiểm tra, giám sát, chỉ đạo triển khai thực hiện, Thường trực Ban Chỉ đạo tỉnh đã kịp thời tham mưu  UBND tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo các sở, ngành và địa phương triển khai thực hiện nhiệm vụ được phân công; chấn chỉnh và khắc phục những tồn tại, hạn chế./.

Nguồn: Báo cáo số 132/BC-BCĐ ngày 14/6/2016